Vraagstelling formuleren
Het stellen van de juiste vraag is essentieel voor het verkrijgen van bruikbare resultaten uit een brainstorm. Wanneer je binnen jouw organisatie tegen een probleem aanloopt ben je wellicht geneigd meteen over oplossingen na te gaan denken. Dat is begrijpelijk, maar niet verstandig. Zo bedenk je misschien oplossingen voor een ander probleem, of zelfs een probleem dat helemaal niet bestaat. Denk daarom eerst goed na over je vraagstelling en voorkom onbruikbare oplossingen.
Goede vraagstelling begint bij een probleemanalyse
De eerste stap in het formulieren van een goede vraagstelling is het uitvoeren van een goede probleemanalyse. Gebruik de uitkomsten van deze analyse om vervolgens je uitdaging als een vraag te formuleren. Leg hierbij de focus niet op het probleem, maar juist op het vinden van oplossingen. De ideale opdracht voor een brainstorm is breed genoeg om tot meerdere soorten oplossingen te kunnen leiden en smal genoeg om tot oplossingsrichtingen te komen.
Bij Denkkracht Utrecht starten we de vraagstelling altijd met ‘Hoe kunnen we..?’ of ‘Hoe zouden we..?’ (ontleend uit het Engelse ‘How might we..?’). Dit format suggereert immers dat een oplossing mogelijk is omdat je de vraag op meerdere manieren kunt beantwoorden. Een goede vraag suggereert niet één specifieke oplossing, maar geeft juist het kader voor innovatief denken.
Een goede vraagstelling formuleren in 6 stappen
DesignKit heeft een werkwijze (inclusief voorbeeld) ontwikkeld waarbij je in 6 stappen een goede vraagstelling voor een opdracht kunt formuleren.
1. Beschrijf het probleem dat je probeert op te lossen. Gebruik hiervoor 50 tot 100 woorden.
2. Zet deze uitdaging om in een vraag. Begin met ‘Hoe kunnen we..’.
3. Geef nu het belangrijkste resultaat aan dat je probeert te bereiken.
4. Beschrijf belangrijke context en mogelijke beperkingen op waar je rekening mee moet houden. Denk aan technologie, locatie, tijd en/of geld.
5. Beschrijf mogelijke oplossingen voor je opdracht. Denk ruim.
6. Moet je oorspronkelijke vraagstelling worden aangepast? Probeer het nog eens.
Waar moet een vraagstelling aan voldoen?
Om relevante antwoorden op je vraagstelling te krijgen, is het bovendien belangrijk om focus aan te brengen in je vraagstelling:
🎯 Focus je vraagstelling op één probleem tegelijkertijd. Opdrachtgevers hebben de neiging om meerdere problemen in één opdracht samen te trekken. Dat leidt tot halve oplossingen. Behandel meerdere problemen zo nodig apart.
📌 Hoe concreter de opdracht, hoe concreter de oplossingen. Maak je vraagstelling specifiek. Een brede, algemene opdracht biedt misschien veel ruimte voor oplossingsrichtingen. Uit onze ervaring blijkt dat dit juist verlammend werkt: men weet niet waar te beginnen.
✍️ Formuleer de vraagstelling helder en simpel, bij voorkeur op taalniveau B1. Laat taalgebruik specifiek voor jouw vakgebied (‘jargon’) achterwege.
😀 Vermijd negatieve woorden in de vraagstelling. Een positieve opdracht leidt tot betere uitkomsten en is, niet geheel onbelangrijk, leuker om over na te denken.
⭕ Zorg ervoor dat je vraagstelling gaat over een onderwerp dat binnen je eigen invloedssfeer valt. Je kunt dan aan de slag met ideeën die uit de brainstorm volgen.
Kortom, richt je op één probleem, maak de uitdaging specifiek en helder, formuleer de uitdaging positief en zet aan tot actie.
Hulpmiddelen
Hieronder staan verschillende hulpmiddelen. Zet één of meerdere hulpmiddelen in en stel de juiste vraag om het probleem op te lossen.
Engelstalig
– Design a challenge (TTC Labs)
– Frame Your Design Challenge (IDEO)
– How Might We (IDEO)
– How might we…? (Innovation and entrepreneurship in education)
– How Might We Questions (Hyper Island)
Nederlandstalig
– Creëer Brainstorm-vragen (pg. 31 & 60, Koninklijke Bibliotheek)
– Focus Checklist (HatRabbits)
– Probleem oplossen? Stel de juiste vraag (HatRabbits)